De tien van ´Moeder´

Op zaterdag 3 juli 2021 presenteerde Museum Hoeksche Waard in de Nederlands Hervormde kerk in Heinenoord het boek ‘De tien van Moeder’ over de 10 gevangenen die in 1945 aan de Provincialeweg N217 in Heinenoord werden geëxecuteerd. 

Wethouder Harry van Waveren mocht namens de gemeente en Museum Hoeksche Waard de eerste exemplaren uitreiken aan de nabestaanden die speciaal voor deze gelegenheid waren uitgenodigd. Hij werd hierbij geholpen door kinderen van Het Anker uit Heinenoord, de basisschool die het monument ‘Moeder’ heeft geadopteerd. Na de bijeenkomst ging het gezelschap naar het monument om daar een krans te leggen.

Het boekje is geschreven door een speciaal hiervoor in het leven geroepen werkgroep van Museum Hoeksche Waard, onderdeel van de werkgroep 75 Jaar Vrijheid. In de voorafgaande 1,5 jaar ploos de werkgroep, bestaande uit Dini Heijden, Gonnie Nibbering, Janny Roos, Dick Snijders en Sija Spruit, vele archieven uit en keerden zij het internet binnenstebuiten op zoek naar informatie over de 10 mannen. Wie waren ze, waar kwamen ze vandaan en wat deden ze in de oorlog waardoor ze uiteindelijk in de Hoeksche Waard zo jammerlijk aan hun einde kwamen.

De bijeenkomst was al een paar keer uitgesteld door corona. Een klein geluk bij een ongeluk, want in de tussentijd haalde de werkgroep nog wat extra informatie boven water die in het boek verwerkt kon worden. Dat de presentatie nu toch officieel kon plaatsvinden werd enorm gewaardeerd door de aanwezige nabestaanden. Zij waren dan ook zichtbaar ontroerd.

De werkgroep had een mooi en passend programma samengesteld. Zo vertelde Dini Heijden namens de werkgroep over de aanleiding om het boek te schrijven, de zoektocht en hoe alle namen uiteindelijk een gezicht kregen. Dit werd afgewisseld met het luisteren naar 3 liedjes die Ziggy Alberts, een Australische singer-songwriter en achterkleinzoon van een van de 10 mannen, voor deze gelegenheid beschikbaar had gesteld. Ook droeg de Hoeksche Waardse kunstenares Ingrid van den Oord 2 gedichten voor: het gedicht dat zij in 2020 maakte voor 75 jaar vrijheid (gedicht 75 jaar bevrijding herdenking Heinenoord 2020 -Ingrid van den Oord ) en een gedicht ( De tien van Moeder, gedicht Ingrid van den Oord )dat zij speciaal voor deze gelegenheid schreef. Hierbij werd zij begeleid door basgitarist Tymen van der Wijk. 

Hierna mocht Harry van Waveren, wethouder Erfgoed en Monumenten, de eerste exemplaren van De tien van ‘Moeder’ uitreiken aan de nabestaanden. Hij werd hierbij geassisteerd door de kinderen van Het Anker. Na de bijeenkomst ging het gezelschap naar het monument ‘Moeder’. Daar werden de namen voorgelezen, gevolgd door 1 minuut stilte. Vervolgens werden er kransen en bloemen gelegd door wethouder Van Waveren, directeur Dirk Jan List van Museum Hoeksche Waard en de nabestaanden. 

Ook hield Van Waveren een korte toespraak bij het monument. Hij prees de inzet van de werkgroep en zei: “We kenden de gebeurtenis, we hadden de namen, maar nu hebben we ook de verhalen. En door die verhalen blijft de geschiedenis levend.” De 10 gevangenen waren slachtoffer van een wraakactie: Op 17 februari 1945 was namelijk Marinus Adrianus Simonis, de toenmalige NSB-burgemeester van Nieuw-Beijerland, in Heinenoord doodgeschoten door het verzet. De dag erna, op 18 februari, stopte om 9 uur ’s morgens een vrachtauto op de plek waar Simonis was gedood. Tien willekeurige gevangenen uit het Oranjehotel, de strafgevangenis van Scheveningen werden midden in het verlaten polderlandschap aan de kant van de weg in een rij gezet en geëxecuteerd. Een laatste kreet van één van de gevangenen werd later de naam van het monument: ‘Moeder’. Later bleek dat geen van de 10 mannen uit de Hoeksche Waard kwam: 2 kwamen uit Voorne-Putten, 2 uit Amsterdam, 1 uit Dordrecht en 5 uit Rotterdam: 

De tien van ‘Moeder’

Albert Jappe Alberts 
Machiel Wilhelm Prohn
Ir. Pieter van der Wallen
Etienne de Bouter
Henderik Duvaloois
Cornelis Pieter Nonner
Wouter Wilhelmus Cornelis Verkerk
Emanuel Hamburger
Carel August Filipson
Teunis Kooij