Skip to main content

Meeteren, Arie van

Hij werd geboren op 26 april 1908 te Gorinchem, als zoon van Jacob Jilles van Meeteren (1863-1929) en Dirkje van Rijswijk (1878-1945). Arie kwam uit een schippersfamilie en had nog een oudere broer.

Arie trouwde op 28 juli 1932 met Goverdiena Schreuders (1908) uit Veen, zij gingen wonen in Werkendam waar twee kinderen werden geboren. Hun vierjarig zoontje verdronk op 13 april 1939 in het Merwedekanaal, bij de algemene begraafplaats. Op 6 februari 1940 werd hun dochtertje Cornelia geboren.

Wat gebeurde er op 12 mei 1940?

Een enorme knal maakte op 12 mei 1940 een einde aan een levensgevaarlijk avontuur dat  getuigde van heldenmoed van een aantal vrijwilligers en militairen. Dit  was tevens het einde van de in 1905 gebouwde Torpedoboot ‘Hr. Ms. Christiaan Cornelis’, die op het Hollands Diep tussen Numansdorp en Willemstad werd opgeblazen. 

Wat eraan vooraf ging – 10 mei Duitsland verklaart Nederland de oorlog

De Duitse Wehrmacht viel op 10 mei Nederland binnen en wilde in korte tijd Rotterdam, de belangrijkste haven, veroveren. Hevige gevechten ontstonden, onder andere om de Moerdijkbruggen te bezetten. Dat ging gepaard met aanzienlijke verliezen van manschappen. De Moerdijkbruggen vielen al snel in Duitse handen, en de Duitse legers konden doorstoten naar Rotterdam. Ter verdediging werden de bruggenhoofden door zwaar Duits geschut beschermd. In de zuidoostelijke punt van de Hoeksche Waard, aan de  Schenkeldijk, bij ’s Gravendeel en bij Mookhoek, onder Strijen, waren een aantal Nederlandse batterijen actief. Dit geschut maakte het de Duitse stellingen bij de  bruggenhoofden zeer lastig met haar voortdurende beschietingen. 

De Duitse generaal Kurt Student gaf op de vroege avond van zondag, 12 mei, opdracht aan zijn luchtmacht om de batterijen bij Schenkeldijk en Mookhoek uit te schakelen. Het ging om Nederlands geschut dat zeer verouderd was en regelmatig buiten gebruik was in verband met reparaties.

Met ongeveer twintig Duitse vliegtuigen werden aanvallen uitgevoerd en werden de batterijen zwaar beschoten, maar niet vernietigd. De batterijen vuurden op maandag 13 mei nog tot laat in de middag op de Duitse stellingen bij de Moerdijkbruggen, en raakten bijna door hun geschutsmunitie heen.

Aanvoer van munitie

Op zaterdag 11 mei  werd een aantal vrachtwagens met munitie, bestemd voor de Hoeksche Waard, gelost in Gorkum.  De Hoeksche Waard had geen munitiedepot en dat betekende een transport van Gorkum naar de Hoeksche Waard.

In Gorinchem lag het dertig meter lange, begin vorige eeuw gebouwde, binnenvaartschip ‘De Twee Gezusters’. De scheepvaartagent in Gorkum, een reserve adjudant- onderofficier, vorderde dit schip, inclusief de schipper Arie van Meeteren, om deze vracht van twaalf ton naar de haven van ’s Gravendeel te varen. Van daaruit zou de lading met vrachtwagens naar de batterijen bij Mookhoek en Schenkeldijk gebracht worden. 

Nog diezelfde dag vertrok het schip via de Beneden Merwede en de Oude Maas naar ’s Gravendeel om daar de uiterst gevaarlijke lading te lossen. Arie kreeg nog twee bemanningsleden mee: zeemilicien 1e klasse G. Fongers en zeemilicien  2e klasse M. de Vries. Het eerste deel van de reis ging vlot, maar schipper Arie moest zijn plannen snel bijstellen want bij de spoorbrug tussen Dordrecht en Zwijndrecht werden ze verwelkomd door Duits vuur vanaf de bruggenhoofden. Snel omkeren dus, maar het schip had al averij opgelopen. Gelukkig kon de schipper met ‘De Twee Gezusters’ terugkeren naar Gorkum. 

Na overleg werd besloten op zondag 12 mei, 1e Pinksterdag, een nieuwe poging te wagen. Opnieuw met de onverschrokken schipper Arie en ditmaal met een bemanning van militaire vrijwilligers: de al eerder genoemde Fongers, de sergeant van de Vaartuigendienst J. H. van Haaften en pontonnier B. van den Berg als stuurman. Dit keer probeerden ze over de Nieuwe Merwede naar het Hollands Diep te varen, langs de zuidkant van het Eiland van Dordrecht. ‘De Twee Gezusters’ voer onder geleide van de torpedoboot ‘Hr. Ms. Christiaan Cornelis’ en onder bevel van  reserve LTZ 3e klasse, P. H. Aschmoneit. De torpedoboot was bewapend met twee  kanonnen van 3,7 cm, terwijl ‘De Twee Gezusters’ geen enkele gewapende bescherming had.

Het hele transport stond onder bevel van de reserve 1e Luitenant der torpedisten, H. Beusekamp, die samen met sergeant-schipper H. Koudenburg en vier torpedisten aan boord waren van deze  torpedoboot. 

Schipper Van Meeteren wachtte met ‘De Twee Gezusters’ tot de torpedoboot was gearriveerd en gezamenlijk stoomden ze op naar het Hollands Diep. Met twaalf ton springstof aan boord was het schip ‘De twee gezusters’, dat geen enkele eigen bescherming had, niet veel meer dan een varende mijn. Eén Duitse granaat of één Duitse bom en het schip zou exploderen! Maar alles ging goed en zelfs toen de schepen onder de Moerdijkbruggen doorvoeren, bleef het rustig.

De schepen werden niet beschoten en vijandelijke vliegtuigen lieten zich niet zien. Na de Moerdijkbruggen werd er over stuurboord gedraaid, de Dordtse Kil op naar ’s-Gravendeel. De bemanning van beide schepen speurde naar de oever en naar de lucht en zag geen gevaar. Maar helaas na ongeveer 500 meter schoten Duitse stellingen vanaf het Eiland van Dordrecht op de beide boten. 

Arie van Meeteren bleek door een schot in de hals geraakt te zijn. Snel werd er gedraaid naar het Hollands Diep om aan het  spervuur te ontkomen. Vooral het marinevaartuig kreeg het zwaar te verduren. De torpedo ‘Christiaan Cornelis’ werd lek geschoten door treffers, vermoedelijk uit pantserafweergeschut. De torpedoboot kwam stil te liggen op het Hollands Diep doordat de hoofdstoomleiding vernield was, evenals de telegraaf. De stookplaat was door de lekke leiding vol stoom geblazen en de stokers konden snel vluchten en het open dek bereiken. Gelukkig werd de torpedoboot te hulp geschoten door de sleepboot ‘Robur’ uit Numansdorp. Deze sleepboot duwde de torpedoboot min of meer voor zich uit richting het westen. Beide schepen werden vanaf de Brabantse wal nog beschoten, liepen schade op maar konden toch de Rijkshaven van Numansdorp bereiken. De bemanning van de torpedo ‘Hr. Ms. Christiaan Cornelis’ liep wel lichte verwondingen op.

De  torpedoboot was zwaar beschadigd en dat zou een langdurige reparatie worden, met kans dat de boot geconfisqueerd zou worden door de Duitsers. Dat mocht niet gebeuren dus de volgende dag werd het schip door de bemanning overgedragen aan het Zink Schepen detachement ‘Hellegaten’. 

De kanonnen met munitie en de aan boord aanwezige voedselvoorraad werden verwijderd en met de sleepboot ‘Robur’ werd de torpedo naar het midden van het Hollands Diep gesleept en vervolgens opgeblazen. De torpedo zonk naar de diepte van het Hollands Diep.

Wat gebeurde er met de bemanning van de ‘De Twee Gezusters’ en met de lading met munitie?

De bemanning van de ‘De Twee Gezusters’ constateerde dat schipper Arie van Meeteren de beschietingen niet had overleefd en dat de pontonnier-stuurman Van den Berg zwaar gewond was geraakt. De overige bemanning voer het schip omstreeks 17.00 uur de haven van Strijensas in. 

Het lossen van de lading

Het zicht was helder en regelmatig vlogen van Duitse vliegtuigen over. Hoe kun je dan ongezien de lading lossen? Het schip voer voorzichtig de sluis in, waarna de sluisdeuren werden gesloten. Twintig militairen en veertig vrijwilligers begonnen onmiddellijk met het lossen van de lading: drie luchtdoelmitrailleurs zorgden voor dekking en bescherming. Een uitkijkpost stuurde constant de hemel af om Duitse vliegtuigen te spotten. Waren die vliegtuigen in de buurt dan werd de ophaalbrug snel neergelaten: het schip onder de brug werd zo aan het zicht onttrokken.

De munitie werd langs de muren in de schaduw van een paar woningen geplaatst, dit om zo min mogelijk vanuit de lucht op te vallen. Was het gevaar geweken, dan ging de brug weer omhoog en kon men verder gaan met lossen.

De zestig sjouwers werkten goed en gedisciplineerd. Stel je voor hoe het  afgelopen zou zijn met het kleine plaatsje Strijensas, als het door een Duitse vlieger ontdekt was, die dan een bom op deze munitie had gegooid! Steeds als er een Duits vliegtuig naderde werd het stopsein gegeven en het werk stilgelegd.

De inmiddels aangekomen vrachtwagens van de Artillerie-munitie-colonne werden uit het zicht onder de bomen geparkeerd en beladen.

Dankzij het moedige optreden en het zware werk van de scheepsbemanning en de 60 vrijwilligers, bereikte de munitie tijdig de batterijen bij Schenkeldijk en Mookhoek. 

Het slachtoffer, de 32-jarige schipper Arie van Meeteren, werd dezelfde dag nog begraven op het kerkhof van Strijensas. Zijn uiteindelijke rustplaats vond Arie van Meeteren op de Oude Algemene Begraafplaats aan de W. de Vries Robbéweg 33  in Gorinchem.

Vergeten is Arie van Meeteren niet, zijn naam en gedachtenis leven voort op:

  • Monument burgerslachtoffers Strijen
  • De Erelijst van Gevallenen 1940-1945 – Hal van de Tweede Kamer
  • Oorlogsmonument begraafplaats Veen, bij de N.H. kerk, gelegen aan de  Grotestraat in Veen (gemeente Altena)

Het binnenvaartschip ‘De Twee Gezusters’, waarmee het gevaarlijke transport plaatsvond, werd jaren later uit de vaart genomen en kreeg een ligplaats als woonschip bij het Haersterveer in de buurt van Zwolle.

De bemanningsleden van de torpedoboot ‘Hr. Ms. Christiaan Cornelis’, te weten J.H. van Haaften en H.P. Beusekamp, werden onderscheiden met de Bronzen Leeuw. Ook pontonnier B. van den Berg, werd met de Bronzen Leeuw onderscheiden.

Het Verzetsherdenkingskruis werd postuum aan de weduwe, mevrouw Govertje van Meeteren-Schreuders uitgereikt.

Bronnen

laatst bijgewerkt 7 januari 2025

Persoonlijke documenten
Achtergrondinformatie
Meer foto’s

Link naar monument en thema