Hij werd geboren op 24 maart 1872 in ‘s-Gravendeel als zoon van Johan Frederik Barth (1833-1896) en Aaltje Boogaard (1835-1886). Johan groeide op met een oudere broer en jongere zus en met een oudere halfbroer en twee oudere halfzussen. Vader Johan was eerder getrouwd geweest met Pietertje Naaktgeboren en zij overleed in 1862. In 1868 trouwde hij in Hardinxveld met Aaltje, de moeder van Jan.

Jan Barth trouwde op 27 mei 1899 in ‘s-Gravendeel met Maaike Lena Kooij (1877-1975) en samen kregen zij twee kinderen: Johan Frederik (1900) en Maaike Lena (1902).

Een donderslag bij heldere hemel

Op 18 december 1944, een mooie heldere dag, maakte Jan Barth achter de schuur bij bakker van Santen in de Mookhoek een praatje met enkele buurtbewoners, onder andere met Annee Andeweg, die met zijn gezin was geëvacueerd bij bakker van Santen.

Op dat moment sloegen op enkele meters afstand zes of zeven granaten in. Het storingsvuur was bedoeld om eventuele vijanden te verjagen, afkomstig van de Engelsen uit Moerdijk. Er werden geen huizen geraakt, alle granaten ontploften op straat op de kruising van de Mookhoek en de Schenkeldijk, juist op de grens van de gemeenten ‘s-Gravendeel en Strijen. Jan Barth en de andere mannen werden meteen tegen de grond geslagen. 

Buurtbewoners zochten beschutting uit angst voor meer granaten, terwijl vanuit de kruitdampen hulpkreten van de getroffenen klonken.

Elf personen, onder wie een vijftal personen uit Rotterdam, die naar de Mookhoek waren gekomen om aardappelen te kopen, waren gewond. Twee dokters uit ‘s-Gravendeel verleenden ter plaatse eerste hulp. Op het oog leek de verwonding van Jan Barth ongevaarlijk. Maar toen duidelijk werd, dat die ene granaatscherf die hem had getroffen een slagaderlijke bloeding in zijn bovenbeen had veroorzaakt, was het te laat en overleed hij ter plaatse.

Jan Frederik Barth, 72 jaar oud, werd op 18 december 1944 begraven op de Algemene Begraafplaats te ‘s-Gravendeel.

Uit het dagboek van Jan van Kleef

Jan van Kleef, wonend aan de Schenkeldijk in ’s-Gravendeel schreef over het ongeval in zijn dagboek: ‘18 december 1944 – de Engelsen hebben van licht tot donker weer geschoten, ook de Duitsers hebben drukker als anders teruggeschoten. Op het eind van de Schenkeldijk en in de Mookhoek zijn Engelse granaten gevallen. ‘Er werden geen huizen geraakt, maar zes granaten kwamen op straat terecht bij de kruising Mookhoek-Schenkeldijk. Rondvliegende granaatscherven verwonden daar elf mensen, onder wie vijf Rotterdammers die op voedseltocht waren. Annee Andeweg, een evacué uit Zuid-Beijerland en inwonend bij familie Van Santen in de Mookhoek, was geraakt door een aantal kleine scherven. Hij herstelde, maar kreeg tetanus als gevolg van dit granaatvuur en overleed op 17 januari 1945, 60 jaar oud.
De 72-jarige Jan Frederik Barth uit ‘s-Gravendeel werd eveneens geraakt. Door een scherf in zijn bovenbeen liep hij een slagaderlijke bloeding op. Voor hem kwam de hulp te laat en bezweek aan zijn opgelopen verwondingen.’

De naam van Jan Frederik Barth en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Monument burgerslachtoffers 1940-1945, nabij de Hervormde Kerk te Strijen

Dochter Maaike Lena, getrouwd met Jacob de Winter, verloor door oorlogsgeweld niet alleen haar vader. Na de oorlog vernamen zij en haar man het treurige nieuws dat haar zwager en broer van haar man, Hendrik de Winter en zijn vrouw Lijsje de Winter-van Soest in interneringskampen in Nederlands Indië om het leven waren gekomen.

Bronnen

• Dekker, Loek e.a., Oorlog in de Hoeksche Waard 1940-1945 (Heinenoord 2015)
• Strijen in oorlogstijd, Strijen in Historische perspectief 8 (Strijen 1995)

Laatst bijgewerkt: 31 januari 2025