Hij werd geboren op 30 oktober 1924 te Numansdorp als zoon van Klaas Brandt (1889-1944) en Davita Kapelle (1896). Willem groeide op met twee zussen en een broer aan de Voorstraat nr. 16 in Numansdorp.

Arbeitseinsatz

Willem was landarbeider maar hij ontkwam niet aan de Arbeitseinsatz. In 1943 vertrok hij naar Duitsland. Waar hij precies werkte is niet geheel duidelijk.

Tijdens het vele zware werk raakte hij ernstig gewond aan zijn grote teen. Na veel aandringen mocht hij naar huis om te herstellen van zijn blessure. Op 24 april 1944 overleed zijn vader en waarschijnlijk was Willem nog thuis en kon hij de begrafenis bijwonen. 

Op enig moment waren zijn verwondingen wel genezen en zou hij moeten terugkeren naar Duitsland. Willem had geen zin om te vertrekken en dook onder in Brabant. Hij hoopte zo de dans te ontspringen. 

Helaas, Willem werd door een politieagent verraden en op 25 juli 1944 overgebracht naar Kamp Amersfoort. Drie dagen daarna, op de 28ste, ging hij op transport naar Merseburg en van daaruit kwam hij terecht in een kamp in Obhausen bij Schafstädt. Dat kamp was een Arbeitserziehungslager, waar vooral mannen voor ‘heropvoeding’ waren opgesloten die zich hadden onttrokken aan de Arbeitseinsatz of daaruit waren ontsnapt. Hij sliep met veel lotgenoten in een schaapskooi die ze zelf nog wind- en waterdicht moesten maken. Onder erbarmelijke omstandigheden verrichtten ze zwaar werk en een uitbraak van besmettelijke ziekten was niet te voorkomen. 

Willem Brandt werd ziek en stierf op 23 november 1944, twintig jaar oud. Als officiële doodsoorzaak werd sepsis aangegeven, maar daarbij zijn vraagtekens te plaatsen.

Zijn zus Maaike vermoedt dat haar broer ‘levend is begraven omdat ze de mensen die ziek waren in het kamp in een graf hebben gedumpt’. ‘Maar zeker weten doe ik het niet en dat zullen we ook nooit te weten komen’, aldus Maaike.

Een oud-gevangene die in Schafstädt te werk was gesteld schreef op een monument in de bossen: ‘Ter nagedachtenis aan de slachtoffers die hier door een onmenselijk regime de dood zijn ingejaagd. Blijf hen herdenken’.

Willem Brandt werd begraven te Schafstädt en op 4 december 1948 herbegraven op de Algemene Begraafplaats te Numansdorp. Jan Gardenier, de vriend waarmee Willem Brandt veel had beleefd, droeg de kist van zijn overleden vriend naar zijn laatste rustplaats.

De naam van Willem Brandt en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Het monument ter nagedachtenis omgekomen mannen in Schafstädt (Kreis Querfurt)
• Het virtueel monument

Bronnen

• https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/19700/willem-brandt
• https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/1546ec28-6496-4b6c-8e07-812cef16c654

Laatst bijgewerkt 17 maart 2025