Hij werd geboren op 5 oktober 1920 te Zuid-Beijerland als zoon van Leendert Koesveld (1879-1954) en Teuna van der Heijden (1880). Teunis groeide op in een groot gezin met zes jongens en twee meisjes.

Teunis trouwde op 20 april 1944 in Piershil met Niesje Jannetje van der Hoeven (1921) en woonde aan de Molendijk B 140 te Zuid-Beijerland. Maar niet voor lange tijd. 

Vanwege de inundatie moest ook het gebied rondom Zuid-Beijerland ontruimd worden. Landarbeider Teunis vond werk in de Brabantse Biesbosch en samen met zijn vrouw vond hij onderdak op het adres Biesbosch 61 te Werkendam

Razzia in de Biesbosch op 16 mei 1944

Op 16 mei 1944 was Teunis onderweg naar het land om de bieten te dunnen toen hij werd opgepakt door de Duitsers. Een represailleactie, naar aanleiding van schermutselingen met het verzet.

Wat ging eraan vooraf?

Die schermutselingen waren al op 14 april begonnen toen de 57-jarige bakkersknecht Wouter Smit door een Landwachter dodelijk werd getroffen in Giessendam-Neder-Hardinxveld. De Landwachter maakte dat hij weg kwam.

Het antwoord van het verzet kwam in de nacht van 9 op 10 mei 1944. Een knokploeg uit Sliedrecht liet een groep landwachters bij de Helsluis in de Zuid-Hollandse Biesbosch in een nederlaag lopen. Tijdens het vuurgevecht vielen twee doden aan de zijde van de Landwacht.

Op 16 mei sloegen de Duitsers hard terug met een grote vergeldingsactie, een razzia in Sliedrecht, Giessendam, Hardinxveld, Sleeuwijk, Werkendam en de Biesbosch. Hiervoor werden circa 2.500 leden van de Grüne Polizei, SS en Wehrmacht ingezet. Het hele gebied werd uitgekamd. 

Teunis werd met honderden andere mannen en jongens opgepakt en overgebracht naar Kamp Amersfoort en op 5 juli 1944 werd hij geregistreerd in de Kampadministratie. 

In de nacht van 6 op 7 juli 1944 om 02.30 uur vertrok hij met dorpsgenoot Arie Buitendijk en vele anderen, onder wie Adrianus van Kralingen en nog vijf mannen uit Numansdorp met de trein richting Merseburg/Halle. 

Teunis en Arie werden op 17 juli 1944 ingeschreven in de administratie van het Lager Schkopau en uiteindelijk kwamen ze aan op hun eindbestemming, het kamp De Kippe, in Lippendorf-Kirnitzsch, 24 kilometer ten zuiden van Leipzig. Kamp De Kippe was een Arbeitserziehungslager en hier werden vooral mannen voor ‘heropvoeding’ opgesloten die zich hadden onttrokken aan de Arbeitseinsatz of daaruit waren ontsnapt. De omstandigheden waren als in concentratiekampen. De huisvesting was beroerd en de hygiëne was ver te zoeken. Het sanitair bestond uit een gat in de grond met daaroverheen een balk en de medische verzorging was volstrekt onvoldoende. Teunis sliep in een tent van hardboard met stro op de grond en met slechts een deken. Beide mannen werden tewerkgesteld in de bruinkoolwinning, waar uit bruinkool synthetische benzine werd gemaakt. Teunis Koesveld is uiteindelijk overleden aan zeer zware ondervoeding. Hij stierf in het ziekenhuis aan de Lausicker Strasse in Borna op 8 oktober 1944, drie dagen na zijn vierentwintigste verjaardag. Teunis Koesveld werd begraven op het Friedhof te Borna en in februari 1950 herbegraven op het Nationaal Ereveld te Loenen.

Zijn vrouw Niesje verhuisde in juli 1944 naar Rotterdam en hertrouwde met N.J. Beijer. Zij vestigden zich in Rhoon.

Arie Buitendijk overleefde de verschrikkingen van Kamp De Kippe en keerde na de oorlog weer terug naar Zuid-Beijerland.

De naam van Teunis Koesveld en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Het monument herdenking burgerslachtoffers Korendijk in Piershil

Bronnen

• Dekker, Loek e.a., Oorlog in de Hoeksche Waard 1940-1945 (Heinenoord 2015)
• Anja van der Starre, Merwedegijzelaars, slachtoffers van de razzia van 16 mei 1944, (2020)
• https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/80830/teunis-koesveld
• https://merwedegijzelaars.nl/
• https://wo2-hoekschewaard.nl/zuid-beijerland/teunis-koesveld-%e2%80%a0-8-oktober-1944/
• https://www.lippendorf-kieritzsch.de/gedenkstaette-pulgar/

laatst bijgewerkt: 4 april 2025