Hij werd geboren op 12 september 1874 te Puttershoek als zoon van Alexander van Tijn (1825-1906) en Rebekka Zeehandelaar (1836-1915). Mozes groeide op met zijn zussen Hester (1866-1936), Matje (1867-1942), Rijntje (1869-1942), Jetje (1872-1912) en Roosje (1878-1942).

Mozes, woonde met zijn zussen Matje en Rijntje in de Kerkstraat nummer 38, naast de ingang van de synagoge. Hij was huidenkoopman en werkte samen met de gebroeders Boers. Daarnaast was hij sjammes (koster), beheerder van de synagoge en het schoolgebouw en verzorgde hij het rituele bad. De tachtigjarige Jetje van Leeuwen woonde ook bij hem in huis.

Oorlog en beperkende maatregelen voor Joden

Het rustige leven werd vanaf 10 mei 1940 wreed verstoord. Er kwamen allerlei regels en verboden en met name de Joden moesten het ontgelden. Vanaf 1942 begonnen de Duitsers met het deporteren van Joden, zogenaamd naar werkkampen.

Mozes en zijn zussen zullen gedacht hebben: zijn we daarvoor niet te oud – ze zullen ons toch wel met rust laten?

Maar de nazi’s waren niets ontziend en waren uit op uitroeiing van het Joodse volk, ook in Oud-Beijerland.

Mozes, Rijntje, en Jetje van Leeuwen zijn, zeer waarschijnlijk via Amsterdam, op 30 oktober 1942 in Westerbork aangekomen. Lang werd gedacht dat zij via Loods 24 Rotterdam naar Westerbork werden getransporteerd. Maar uit reconstructie blijkt dat er eind oktober geen transport was van Rotterdam naar Westerbork. De website van Oorlogslevens.nl gaat ervan uit dat zij via Amsterdam met honderden anderen naar Westerbork werden getransporteerd. Uit de registratiekaart van de Joodse Raad kan worden vastgesteld dat Mozes op 30 oktober 1942 is geregistreerd en linea recta met de volgende trein naar Auschwitz vervoerd. Direct bij aankomst, op 2 november 1942 werd Mozes van Tijn, oud 68 jaar, vergast evenals zijn zus Rijntje.

Zijn zus Matje is achtergebleven in Rotterdam en daar op 5 november 1942 overleden.

De huissleutels van den Jood van Tijn 

Ambtenaren van de gemeente Oud-Beijerland ruimden in 1977 de kluis op van het gemeentehuis. Naast rommel vonden ze ook waardevolle spullen, zoals twee sleutelbossen. Op het bruine kaartje staat geschreven: ‘Huissleutels van den Jood Mozes van Tijn Huidenkoopman Kerkstraat’ en het andere bruine kaartje meldt: ‘A. Rood Molendijk Oud-Beijerland’. De sleutelbossen werden niet weggegooid door ambtenaar Koos Schipper. Hij bracht ze, met een briefje met meer informatie, naar het Streekmuseum Hoeksche Waard in Heinenoord. 

De naam van Mozes van Tijn en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Het Joods monument aan de Bierkade in Oud-Beijerland
• Ter herinnering aan Mozes van Tijn en zijn zus Rijntje is er het Van Tijnerf in Oud-Beijerland
• Het Nationaal Holocaust Namenmonument – Amsterdam

Bronnen

• Bennekom, Trix van, Halte Hausdorff (Rotterdam 2024)
• Berg, Alie van den, Het Joods verleden van Oud-Beijerland, Historische Vereniging Oud-Beijerland (2008)
• Dekker, Loek e.a., Oorlog in de Hoeksche Waard 1940-1945 (Heinenoord 2015)
• https://www.hvobl.nl/ Historische Vereniging Oud-Beijerland
• https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/187f9698-4fc9-419b-8be3-8af2de1c5dd3

Laatst gewijzigd: 21 maart 2025