Hij werd geboren op 18 december 1920 te Den Haag als zoon van Johannes Hermanus van der Heide (1888-1982) en Jannetje van de Kemp (1888-1973). Zijn ouders trouwden op 6 oktober 1916 te De Bilt. Hij groeide op met zijn zus Gerritje Trijntje (1924). Tot oktober 1943 woonde Jan in Den Haag en verhuisde daarna naar de Utrechtsestraat 31 in Arnhem. Jan was militair en diende bij de Marechaussee.

Crossing naar bevrijd gebied

Op de avond van 23 december 1944 wilden in Strijen elf mannen de oversteek naar het bevrijde Brabant wagen. Bram de Jong en Jan Tolhuijs hadden een missie voor de geallieerden te volbrengen. Twee geallieerde vliegers, Ken Dugdale en Merrill Olson wilden zo snel mogelijk weer terug naar Engeland om zich te kunnen aansluiten bij hun squadron.

Naast Jan van der Heide wilden Max Lijklema, Cor Mink, Dick de Veer, Ko van Kaam en Versjaar, een jockey uit België, zich graag nuttig maken voor de geallieerden; de zgn. ‘wilde crossers’. Onder leiding van Dies Sanderse en Ad Swenne en met hulp van Jurri van der Linden werd besloten te vertrekken, ondanks de adviezen om het vertrek uit te stellen.

De groep zou te groot zijn en de overtocht was niet goed voorbereid. Het zou verstandiger zijn te wachten op Wim Boot en Wim Baars, twee ervaren crossers.

De goede adviezen werden in de wind geslagen en de groep vertrok op 24 december 1944 om 04.00 uur en al snel kwamen ze een Duitse patrouille tegen, die direct het vuur opende. Jan Hendrik van der Heide werd gedood en de rest sloeg op de vlucht.Hij werd voorlopig begraven in een mestvaalt. De Duitsers zette een kruis van ruiterhout (griendhout waarmee een driepoot werd gemaakt met enige dwarsliggers, om hooi of koren op te drogen).

Jan Hendrik van der Heide werd op 30 juni 1945 herbegraven en vond zijn laatste rustplaats op de Algemene Begraafplaats van Strijen.

Hoe verging het de anderen?

Jan Tolhuijs en Ko van Kaam bereikten op een vlot het veilige en vrije Brabant. De andere elf mannen werden gearresteerd en overgebracht naar Rotterdam. Ben Beukema, Bram de Jong en Jurri van der Linden werden opgenomen in het Zuiderziekenhuis. Zij werden door de KP Rotterdam bevrijd en overleefden de oorlog.

Dick de Veer ging op transport naar Kamp Vught maar werd onderweg doodgeschoten.

Ken Dugdale en Merrill Olsen kwamen in krijgsgevangenschap terecht; zij overleefden de oorlog en keerden terug naar Canada, respectievelijk Amerika. Ook Versjaar keerde veilig terug in België.

Ad Swenne, Dies Sanderse, Max Lijklema en Cor Mink werden op 7 januari 1945 van het Haagseveer gehaald en met nog zes andere ‘Todeskandidaten’ naar de Bergweg-Zuid, ter hoogte van de Grindweg, te Bergschenhoek gebracht en daar als represaille doodgeschoten.

De naam van Jan Hendrik van der Heide en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Het monument ‘Moeder’ onder Heinenoord
• Het Monument 1940-1945 burgerslachtoffers – Strijen

Bronnen

• Dekker, Loek e.a. Oorlog in de Hoeksche Waard 1940-1945 (1995)
• Veld, Cor in ’t, Het verzet in de Tweede Wereldoorlog, Strijen in Historische Perspectief 22 (Strijen 2015)
• https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/60733/jan-hendrik-van-der-heide

laatst gewijzigd 24 maart 2025