Zij werd geboren op 19 mei 1885 te Arnhem als dochter van Jozeph Sanders (1861) en Sibilla van Dam (1859-1883). Saartje groeide op als jongste kind in een gezin met twee broers en een zus. Zij was nog maar 12 jaar toen haar moeder overleed.

Saartje trouwde op 4 november 1908 in Rotterdam met David Mug (1883-1932). Saartje en David werden de ouders van vier kinderen: Izaak (1909-2009), Sibilla (1915-1942), Abraham (1921-1942) en Aaltje (1926-1942).

David was los werkman en later pakhuisbaas, en financieel konden hij en Saartje nauwelijks de eindjes aan elkaar knopen.

Toen David in 1932 overleed, bleef Saartje achter met vier jonge kinderen. Aaltje, de jongste was nog maar 6 jaar oud.

Saartje hertrouwde in juli 1940 in de synagoge van het Ouden Liedengesticht aan de Claes de Vrieslaan 70 in Rotterdam met de weduwnaar Hessel Frenkel (1883-1942). Saartje verhuisde naar de Zinkweg nummer 125 in Oud-Beijerland en nam de verzorging van het gezin op zich. Haar dochter Aaltje maakte op enig moment ook deel uit van het gezin aan de Zinkweg.

Deportatie van Joden

In de zomer van 1942 toen de deportaties van Joden begonnen, werden Hessel Frenkel en zijn samengesteld gezin gesommeerd naar Amsterdam te verhuizen en werden op verschillende adressen ondergebracht.

Saartje, haar man, Mozes, Elisabeth en Aaltje werden in Amsterdam opgepakt en met tientallen andere opgepakte Joden vervoerd naar Kamp Westerbork, waar zij op 30 oktober 1942 werden geregistreerd. Op 2 november 1942 bracht de trein Saartje naar Kamp Auschwitz.

Direct bij aankomst op 5 november 1942 eindigde het leven van Saartje Frenkel-Sanders, 57 jaar oud, in de gaskamer van Auschwitz, evenals dat van haar dochter Aaltje. 

Haar dochter Sibilla Mug, zoon Abraham en zijn vrouw Saartje Mug-Moog werden op 30 september 1942 vergast in Auschwitz.  Zoon Izaak overleefde de oorlog en stierf in 2009 op bijna honderdjarige leeftijd.

De naam van Saartje Frenkel-Sanders en haar nagedachtenis leven voort op:

• Het Joods monument aan de Bierkade in Oud-Beijerland
• Ter herinnering aan Saartje Frenkel-Sanders en haar gezin is er het Frenkelerf in Oud-Beijerland
• Het Nationaal Holocaust Namenmonument – Amsterdam

Bronnen

• Berg, Alie van den, Het Joods verleden van Oud-Beijerland, Historische Vereniging Oud-Beijerland (2008)
• Dekker, Loek e.a., Oorlog in de Hoeksche Waard 1940-1945 (Heinenoord 2015)
• https://www.hvobl.nl/ Historische Vereniging Oud-Beijerland
• https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/3655e40e-9e46-4f96-aefc-c0179225086c
• https://www.joodsmonument.nl/nl/page/129039/saartje-frenkel-sanders
• https://www.joodserfgoedrotterdam.nl/david-mug/

laatst bijgewerkt: 21  maart 2025