Hij werd geboren op 26 juni 1922 te ‘s-Gravendeel als zoon van Pieter Voorwinden (1888-1965) en Bastiaantje van Iperen (1887-1955). Tinus groeide op met zijn tweelingbroer Jacob (1922-2002) in het gezin van kleermaker Voorwinden. Hij had een oudere broer Jan Martinus (1915-1981), een oudere zus Teuntje Anna (1918-2012) en een jongere broer Bernardus Bastiaan (1927-2002). Hij woonde met zijn ouders aan de Smidsweg, naast zijn buurjongen Arie Noorlander en tegenover Pieter Jan Visser.

De Arbeitseinsatz

Tinus, een vrolijke jongen, werkte als kleermaker bij zijn vader en broer Jan in de ‘Kleermakerij en confectiehandel P. Voorwinden’.

Terwijl Duitse gezonde mannen aan het front vochten, moesten miljoenen mannen en vrouwen uit de Europese bezette gebieden en de Sovjet-Unie in nazi-Duitsland helpen de (wapen)industrie en landbouw overeind te houden. Jonge mannen, en zeker ongetrouwde, liepen grote kans om gedwongen te moeten vertrekken naar Duitsland. Vader en Tinus Voorwinden probeerden dit te voorkomen door via de Kantonrechter handlichting te vragen voor de nog minderjarige Tinus. De kantonrechter beschikte op 9 oktober 1942 dat Tinus handlichting werd verleend en dat hem rechten van meerderjarigheid werden toegekend, om met zijn vader en broer Jan een vennootschap onder firma aan te gaan, om het kleermakersbedrijf, de confectiehandel en alles wat verder tot dit vak behoort (natuurlijk met inachtneming van de wettelijke bepalingen) te kunnen uitoefenen.

Helaas, het mocht niet baten, Tinus Voorwinden werd opgeroepen zich te melden bij het Arbeidsbureau en op dinsdag 3 augustus 1943 vertrok Tinus Voorwinden met dorpsgenoot Arie Stam, naar Schwenningen am Neckar, Duitsland. De eerste tijd had Tinus het goed: hij trof zijn vriend Jan Liefaard die zes weken eerder vertrokken was en hij bouwde goede contacten op met Frau Messner en haar dochter Lotte, bij wie Jan Liefaard was ondergebracht.

Maar het ging al snel mis met de gezondheid van Tinus. Eind oktober 1943 schreef Tinus al in een brief dat hij maagklachten had en naar de dokter was gegaan. Deze had hem een rustkuur in het ziekenhuis voorgeschreven. Tinus bleef optimistisch en schreef dat hij veel bezoek kreeg.

Zijn gezondheidstoestand veranderde in december 1943, zo bleek uit een brief van Lotte Messner. Tinus had difteritis, was op 10 december toch ontslagen uit het ziekenhuis en op 13 december weer opgenomen: nu in het Städtische Krankenhaus te Villingen. Het ging op en af met de gezondheid en na een aantal opgewekte brieven werd op 22 januari een onheilspellend telegram bezorgd bij zijn ouders aan de Smidsweg, met de boodschap: ‘Met Tinus slimmer, mogelijk komen. Fam. Messner’.

Op dinsdag 25 januari 1943 vertrokken zijn vader en zwager Henk Barth naar Villingen. Zij werden hartelijk ontvangen door Frau Messner en Lotte en vervolgens reden ze per auto naar het ziekenhuis. Daar troffen ze Tinus aan, sterk vermagerd, hij kon moeilijk praten en werd kunstmatig gevoed. Het was niet meer de vrolijke en opgewekte jongen die op 3 augustus 1943 vertrokken was. Tinus kreeg dagelijks bezoek en zijn gezondheidstoestand wisselde per dag, soms was er een beetje hoop. Op zaterdag 29 januari 1944 bezochten ze Tinus weer; hij kon niet meer praten en zijn toestand werd er niet beter op.

Een kwartier nadat zijn vader en zwager waren vertrokken, overleed Martinus Voorwinden, 20 jaar oud.

Op dinsdag 1 februari werd Martinus Voorwinden, onder grote belangstelling, begraven op het Waldfriedhof te Schwenningen. De Städtische Pfarrer Schäfer leidde de uitvaart.

Hij werd later herbegraven op het Nederlands Ereveld te Frankfurt am Main.

Vader Voorwinden bezocht in 1956 zijn graf op dat Ereveld met een reis georganiseerd door de Oorlogsgravenstichting. Helaas maakte moeder Bastiaantje Voorwinden dit niet meer mee, zij was een jaar eerder overleden. 

Vader Voorwinden en zwager Henk Barth hebben over de periode van 3 augustus 1943 tot en met 2 februari 1944 een verslag geschreven, over het vertrek van Tinus, zijn ziekte, zijn sterven en uitvaart.

De naam van Martinus Voorwinden en zijn nagedachtenis leven voort op:

• Herdenkingszuil Burgerslachtoffers te ‘s-Gravendeel

Bronnen

• Stichting Jubileumboek ‘s-Gravendeel en auteurs, 1593 ‘s-Gravendeel 1993 (1993)
• https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/162747/martinus-voorwinden
• https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/57109d02-20bb-41d6-a989-9d29f9930729

laatst bijgewerkt: 17  maart 2025